Εισαγωγή: Αργία Κυριακής – από που προήλθε;

Είναι η 20ηth επέτειος του γάμου σου. Αγαπάς την/τον σύζυγό σου και θέλεις να δείξεις έμπρακτα την αγάπη σου. Σχεδιάζεις την πιο ξεχωριστή μέρα, ένα ωραίο γεύμα, μια ρομαντική εκδρομή, όλα όσα ξέρεις ότι η/ο σύζυγός αγαπά. Όλα είναι έτοιμα.

Έρχεται η επέτειος. Και προς απογοήτευσή σου, η/ο σύζυγος σου λέει ότι έχει κάνει άλλα σχέδια με φίλους που δεν περιλαμβάνουν εσένα. Όταν διαμαρτύρεσαι σου απαντά: «Δεν πειράζει, μπορούμε να γιορτάσουμε την επέτειό μας την επόμενη εβδομάδα!»

Λίγο απλοϊκή ιστορία. Το να ξεχάσει κάποιος μία επέτειο μπορεί να είναι ενοχλητικό αλλά συνήθως δεν έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες.

Η ανθρωπότητα είναι ένοχη για ένα πολύ πιο σοβαρό αδίκημα. Ξέχασε μια απείρως πιο σημαντική μέρα. Στην προηγούμενη μελέτη είδαμε πώς ο Θεός ξεχώρισε την έβδομη ημέρα της εβδομάδας, το Σάββατο, ως ημέρα ανάπαυσης και λατρείας για να θυμόμαστε το υπέροχο έργο της δημιουργίας. Αλλά δυστυχώς λίγοι τηρούν το Σάββατο.

Αντίθετα, οι περισσότεροι Χριστιανοί λατρεύουν τον Θεό την Κυριακή. Έχει θεπιστεί η αργία Κυριακής. Είμαι βέβαιος ότι οι περισσότεροι το κάνουν ειλικρινά. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι ο Θεός ποτέ δεν μας ζήτησε να έχουμε την Κυριακή ως ημέρα ανάπαυσης και λατρείας.

Από πού ήρθε αυτή η παράδοση;

Ο Ιησούς Χριστός και οι απόστολοι τηρούσαν όλοι το Σάββατο. Η αλλαγή από το Σάββατο στην Κυριακή ήρθε αρκετά αργότερα. Και δεν ήρθε με εντολή από τον Θεό, αλλά με ανθρώπινη παράδοση. Ήρθε σε τρία βήματα.

Αργία Κυριακής: Βήμα 1. 2ος αιώνας μ.Χ. – Η αρχή στη Ρώμη

Οι πρώτοι Χριστιανοί τηρούσαν το Σάββατο. Το είδαμε στην προηγούμενη μελέτη. Στις αρχές του 2ου αιώνα στη Ρώμη άρχισε να επικρατεί ένας έντονος αντί-ιουδαϊσμός. Η αιτία ήταν δύο ιουδαϊκές εξεγέρσεις ενάντια στη Ρώμη, μία το 115-117 μ.Χ. στην Κυρηναϊκή, και μία το 132-135 στην Παλαιστίνη. Και οι δύο κόστισαν ακριβά σε χαμένες ζωές και σε πόρους. Και οι δύο επαναστάσεις νικήθηκαν με πολύ βία. Η Ιερουσαλήμ καταστράφηκε ξανά.

Ως εκδίκηση ενάντια στους Ιουδαίους, η Ιερουσαλήμ μετονομάστηκε σε Αέλια Καπιτολίνα, και η επαρχία από Ιουδαία σε Παλαιστίνη. Απαγορεύθηκε επίσης στους Ιουδαίους να κατοικούν ή να επισκέπτονται την Αέλια Καπιτολίνα. Στη θέση του ναού χτίστηκε ένας άλλος ναός, ειδωλολατρικός. Πιο σημαντικό όμως για τη μελέτη μας είναι ότι το 135 μ.Χ. απαγορεύτηκε η τήρηση του Σαββάτου.

Οι Χριστιανοί ξαφνικά βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Στα μάτια των Ρωμαίων, ο Χριστιανισμός ήταν παρακλάδι του Ιουδαϊσμού. Ακόμη περισσότερο επειδή οι Χριστιανοί τηρούσαν το Σάββατο. Τι να κάνουν;

Γνωστικοί και Μαρκίωνας

Η Ρώμη ήταν σημείο τήξης. Δύο άλλοι παράγοντας επηρέασαν την κατάσταση. Στη Ρώμη υπήρχαν πολλοί Γνωστικοί, μία αίρεση που είχε μεν πέπλο χριστιανικό, αλλά της οποίας οι διδασκαλίες ήταν τελείως ενάντιες στον χριστιανισμό. Ένα από τα χαρακτηριστικά του γνωστικισμού ήταν η απέχθειά τους απέναντι στον ιουδαϊσμό.

Επίσης στη Ρώμη δίδαξε ο Μαρκίωνας, ένας αιρετικός διδάσκαλος από τη Σινώπη της Μικράς Ασίας, με γνωστικιστικές τάσεις, που επίσης ήταν ενάντια στον ιουδαϊσμό και την Παλαιά Διαθήκη. Μισούσε και το Σάββατο.

Οι Χριστιανοί της Ρώμης απέρριψαν τόσο τον Μαρκίωνα, όσο και τους Γνωστικούς. Ωστόσο, ο αντί-ιουδαϊσμός και η έχθρα προς το Σάββατο που υπήρχε στη Ρώμη λόγω των δύο επαναστάσεων και της νομοθεσίας ενάντια στο Σάββατο, επηρέασαν και τους Χριστιανούς. Για να τα έχουν καλά με την κυβέρνηση και να μην ταυτίζονται με τους Εβραίους, οι Χριστιανοί στη Ρώμη σταδιακά άφησαν το Σάββατο και θέσπισαν στη θέση του την Κυριακή. Υιοθέτησαν δηλαδή, εν μέρει, την προσέγγιση σου Μαρκίωνα και των Γνωστικών.

Στα επόμενα 200 χρόνια, η προτίμηση για την Κυριακή μεταφέρθηκε από τη Ρώμη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, και αλλού. Αλλά αυτοί που τηρούσαν την Κυριακή ήταν ακόμη μειοψηφία.

Αργία Κυριακής: Βήμα 2. 4ος αιώνας – με την ισχύ νόμου

Αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ. Ο Κωνσταντίνος είναι επιτέλους αυτοκράτορας μιας ενωμένης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας για άλλη μια φορά μετά από χρόνια εμφυλίου πολέμου. Αλλά αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα. Η πλειοψηφία του πληθυσμού της Αυτοκρατορίας είναι ειδωλολάτρες. Για τους ειδωλολάτρες, η πιο δημοφιλής θεότητα είναι η θεότητα του ήλιου που λατρεύεται με τη μορφή του Μίθρα. Η ημέρα του ήλιου είναι η Κυριακή.

Μια σημαντική μειονότητα, ωστόσο, είναι Χριστιανοί. Και παρά τις επανειλημμένες και βίαιες προσπάθειες των προκατόχων του να τους ξεριζώσουν, οι Χριστιανοί συνεχίζουν να αυξάνονται.

«Αν δεν μπορείς να τους νικήσεις πήγαινε μαζί τους», λέει μία γνωστή αγγλική παροιμία. Ως πανούργος πολιτικός που ήταν, ο Κωνσταντίνος αποφασίζει να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα σε Χριστιανούς και ειδωλολάτρες. Τα επόμενα χρόνια λαμβάνει μέτρα για να νομιμοποιήσει τον Χριστιανισμό. Αλλά αυτό έρχεται με ένα βαρύ τίμημα, καθώς ειδωλολατρικά έθιμα αρχίζουν να αναμιγνύονται με χριστιανικά.

Το διάταγμα του Κωνσταντίνου

Στις 7 Μαρτίου 321 ο Κωνσταντίνος εκδίδει τον πρώτο επίσημο νόμο για την τήρηση της Κυριακής:

«Την σεβάσμια Ημέρα του Ήλιου ας αναπαύονται οι δικαστές και οι άνθρωποι που διαμένουν στις πόλεις, και όλα τα εργαστήρια ας κλείσουν. Στην επαρχία όμως, αυτοί που ασχολούνται με τη γεωργία μπορούν ελεύθερα και νόμιμα να συνεχίσουν τις εργασίες τους· επειδή συμβαίνει συχνά ότι μια άλλη ημέρα δεν είναι τόσο κατάλληλη για σπορά σιτηρών ή αμπελοκαλλιέργειας· μήπως παραμελώντας την κατάλληλη στιγμή για τέτοιες εργασίες οι ευλογίες του ουρανού χαθούν» (Philip Schaff, Ιστορία της Χριστιανικής Εκκλησίας: Τόμος ΙΙ: Από τον Κωνσταντίνο τον Μέγα στον Γρηγορίου τον Μεγάλο Μ.Χ. 311-600, Νέα Υόρκη: Charles Scribner, 1867, σελίδα 380, σε μετάφραση).

Διαβάζοντας το διάταγμα βλέπουμε ότι δεν υπάρχει τίποτα χριστιανικό. Η Κυριακή ονομάζεται «σεβάσμια Ημέρα του Ήλιου». Το διάταγμα είναι μία πολιτική απόφαση.

Η εκκλησία ακολουθεί

Οι Χριστιανοί είχαν υποφέρει τόσο πολύ από προηγούμενους αυτοκράτορες, που δεν έδωσαν και τόσο σημασία. Είδαν τον Κωνσταντίνο ως ευεργέτη και, κάποιοι, υιοθέτησαν τις απόψεις του. Σαράντα τρία χρόνια αργότερα, το 364 μ.Χ. στην Οικουμενική Σύνοδο της Λαοδικείας, οι επίσκοποι νομοθετούν με εκκλησιαστικό νόμο αυτό που ο Κωνσταντίνος είχε ήδη νομοθετήσει με κρατικό νόμο:

«Ὅτι οὐ δεῖ χριστιανοὺς ἰουδαΐζειν καὶ ἐν τῷ σαββάτῳ σχολάζειν, ἀλλ’ ἐργάζεσθαι αὐτοὺς καὶ ἐν τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, τὴν δὲ Κυριακὴν προτιμῶντας, εἴγε δύναιντο, σχολάζειν ὡς χριστιανοί. Εἰ δὲ εὑρεθεῖεν ἰουδαϊσταί, ἔστωσαν ἀνάθεμα παρὰ Χριστῷ» (Συμβούλιο της Λαοδικεία, κανόνας 29).

Σε μετάφραση:

«Οι Χριστιανοί δεν πρέπει να ιουδαΐζουν αναπαυόμενοι το Σάββατο, αλλά πρέπει να εργάζονται και αυτή την ημέρα, τιμώντας μάλλον την Κυριακή. Και, αν μπορούν, να αναπαύονται τότε ως Χριστιανοί. Αλλά αν βρεθούν να ιουδαΐζουν, ας είναι ανάθεμα από τον Χριστό.»

Αυτό που ξεκίνησε στη Ρώμη τον 2ο αιώνα, ως κίνηση αποφυγής της οργής της Ρώμης, τώρα γίνεται επίσημη πολιτική της εκκλησίας.

Αργία Κυριακής: Βήμα 3. Το σκοτάδι του μεσαίωνα

Μερικοί Χριστιανοί προσαρμόστηκαν γρήγορα στις νέες πραγματικότητες και ευγνώμονες για την αυτοκρατορική εύνοια αποδέχθηκαν το εκκλησιαστικό διάταγμα και εγκατέλειψαν το Σάββατο για την Κυριακή.

Άλλοι πάλι τηρούσαν και τις δύο ημέρες. Ο Σωζομενός (400-450 μ.Χ.) γράφει:

«οἱ μὲν καὶ τῷ σαββάτῳ ὁμοίως τῇ μιᾷ σαββάτου ἐκκλησιάζουσιν, ὡς ἐν Κωνσταντινουπόλει καὶ σχεδὸν πανταχῇ, ἐν Ρώμῃ δὲ καὶ Αλεξανδρείᾳ οὐκέτι» (Σαλαμίνιος Ερμείας Σωζομενός, Εκκλησιαστική Ιστορία, 7.1.8).

«Αυτοί, όπως ο λαός της Κωνσταντινούπολης, και σχεδόν παντού, συγκεντρώνονται μαζί το Σάββατο, καθώς και την πρώτη ημέρα της εβδομάδας, το οποίο έθιμο δεν παρατηρείται ποτέ στη Ρώμη ή στην Αλεξάνδρεια».

Ο Αμβρόσιος (340-397), επίσκοπος του Μιλάνου, είπε ότι όταν ήταν στην πόλη του, το Μιλάνο, τηρούσε το Σάββατο, αλλά όταν πήγαινε στη Ρώμη τηρούσε την Κυριακή. Από εκεί ήρθε και η αγγλική παροιμία, “when in Rome do as the Romans do.”

Πολλοί όμως συνέχισαν να τηρούν το Σάββατο. Ο Σωκράτης Σχολαστικός (380-439 μ.Χ.) γράφει:

«Τῶν γὰρ πανταχοῦ τῆς οἰκουμένης ἐκκλησιῶν ἐν ἡμέρᾳ σαββάτων κατὰ πᾶσαν ἑβδομάδος περίοδον ἐπιτελουσῶν τὰ μυστήρια, οἱ ἐν Ἀλεξανδρείᾳ καὶ οἱ ἐν Ῥώμῃ ἔκ τινος ἀρχαίας παραδόσεως τοῦτο ποιεῖν παρῃτήσαντο» (Σωκράτης Σχολαστικός, Εκκλησιαστική Ιστορία τόμος 5, κεφάλαιο 22).

Σε απλά ελληνικά:

«Αν και οι εκκλησίες σε όλη την οικουμένη κάθε εβδομάδα το Σάββατο επιτελούν τα μυστήρια [δηλαδή τη θεία κοινωνία], οι Χριστιανοί στην Αλεξάνδρεια και τη Ρώμη, εξαιτίας μίας αρχαίας παράδοσης, αρνούνται να το κάνουν αυτό.»

Κάποιοι συνεχίζουν να μένουν πιστοί

Για την συνεχιζόμενη τήρηση του Σαββάτου υπάρχουν άφθονες ιστορικές μαρτυρίες. Για περισσότερες πληροφορίες, δες τον παρακάτω σύνδεσμο:

https://www.sabbathtruth.com/sabbath-history/sabbath-through-the-centuries

Η αλλαγή από το Σάββατο στην Κυριακή δεν είχε εντολή από τον Ιησού Χριστό ή τους αποστόλους. Δεν αναφέρει κάτι τέτοιο η Αγία Γραφή. Ήρθε πολύ αργότερα, από σκοπιμότητα και ανθρώπινη παράδοση.

Σε αντίθεση με τις ανθρώπινες παραδόσεις, ο Θεός μας καλεί σε αυτές τις έσχατες ημέρες που ζούμε, να επιστρέψουμε στη βιβλική πρακτική της τήρησης του Σαββάτου.

«Εδώ είναι η υπομονή των αγίων· εδώ είναι εκείνοι που φυλάττουν τις εντολές του Θεού και την πίστη του Ιησού» (Αποκάλυψη 14:12).

Τι σημαίνουν αυτά για μένα;

Δυο ημέρες, αργία Σαββάτου, αργία Κυριακής. Η πρώτη θεσπίστηκε από τον Θεό. Η άλλη με ανθρώπινα διατάγματα. Ως Χριστιανοί πρέπει να σεβόμαστε τους άλλους Χριστιανούς και τους ανθρώπινους νόμους. Όταν όμως οι ανθρώπινοι νόμοι επιχειρούν να αναιρέσουν το Λόγο του Θεού, πρέπει να επιλέξουμε να υπακούσουμε στον Θεό, μάλλον παρά στους ανθρώπους.

Ο Θεός προσκαλεί κάθε άνθρωπο να επιστρέψετε στην τήρηση του Σαββάτου. Είσαι πρόθυμος να ανταποκριθείς;

Αποφασίζω να τηρώ την ημέρα του Σαββάτου όπως το ζήτησε ο Θεός.