Η Κυριακή είναι η κατ’ εξοχήν ημέρα αργίας στις Χριστιανικές χώρες. Και δεν είναι μόνο αργία, αλλά και θρησκευτική γιορτή. Λίγοι όμως γνωρίζουν ότι η Κυριακή αργία είναι ειδωλολατρικής προέλευσης. Η ιστορία είναι συναρπαστική.

Το Σάββατο στη Γραφή

Όταν ο Θεός δημιούργησε τη γη θέσπισε το Σάββατο ως ημέρα ξεκούρασης και λατρείας του Θεού, ημέρα άγια. Μπορείς να διαβάσεις γι’ αυτό το θέμα εδώ.
Στις Δέκα Εντολές υπάρχει μία εντολή, η τέταρτη, που είναι αφιερωμένη στο Σάββατο και το επιβεβαιώνει ως ημέρα ανάπαυσης. Μπορείς να διαβάσεις γι’ αυτό, εδώ.
Ο Χριστός τηρούσε το Σάββατο. Οι απόστολοι το ίδιο. Μπορείς να διαβάσεις γι’ αυτό εδώ.
Οι πρώτοι Έλληνες Χριστιανοί κρατούσαν το Σάββατο. Μπορείς να διαβάσεις γι’ αυτό εδώ.
Από που λοιπόν προήλθε η Κυριακή; Η ιστορία μας ξεκινά στις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ. και η αλλαγή από Σάββατο σε Κυριακή έγινε σε τέσσερα βήματα.

1ο Βήμα: Ο Αιρετικός Μαρκίων

Ο Μαρκίων ήταν ένας αιρετικός και αντί-ιουδαίος διδάσκαλος του 2ου αιώνα με καταγωγή από τη Σινώπη του Πόντου. Εργάστηκε σε διάφορα μέρη και στη Ρώμη. Μιλούσε ενάντια στον Θεό της Αγίας Γραφής και ενάντια στου Ιουδαίους. Επειδή η τήρηση του Σαββάτου ήταν χαρακτηριστικό και των Ιουδαίων, μίλησε ενάντια στο Σάββατο, και στις Δέκα Εντολές.
Ο Μαρκίων τελικά εκδιώχθηκε από την εκκλησία ως αιρετικός και επέστρεψε στη Μικρά Ασία. Το κήρυγμα του όμως είχε μεγάλη επιρροή στη Ρώμη.

2ο Βήμα: Αντί-ιουδαϊσμός στη Ρώμη

Η Ρώμη ήταν η πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Είχε λοιπόν τεράστια επιρροή στον υπόλοιπο κόσμο. Από πολύ νωρίς υπήρχε στη Ρώμη Χριστιανική εκκλησία. Οι Χριστιανοί στη Ρώμη, όπως και σε όλο τον κόσμο, τηρούσαν το Σάββατο.
Στις αρχές του 2ου αιώνα όμως, έγιναν δύο μεγάλες ιουδαϊκές επαναστάσεις ενάντια στη Ρωμαϊκή κυριαρχία, μία στην Κυρηναϊκή το 115-117 μ.Χ. και μία στην Ιουδαία το 132-135 μ.Χ. Και οι δύο επαναστάσεις απέτυχαν. Οι Ρωμαίοι συνέτριψαν τους επαναστάτες, αλλά στη διαδικασία είχαν και οι ίδιοι μεγάλες απώλειες.

Ως αντίποινα πέρασαν κάποιους νόμους ενάντια στους Ιουδαίους και στην Ιουδαϊκή θρησκεία. Απαγόρευαν στους Ιουδαίους να πατήσουν το πόδι τους στην Ιερουσαλήμ, την οποία κατέστρεψαν και ξαναέχτισαν με το όνομα Αέλια Καπιτολίνα. Και άλλαξαν το όνομα της περιοχής σε Παλαιστίνη. Στράφηκαν και ενάντια στο Σάββατο την τήρηση του οποίου περιόρισαν.

Ως αποτέλεσμα όλων αυτών, η ειδωλολατρική κοινωνία της Ρώμης άρχισε να διακατέχεται από έντονο αντί-ιουδαϊσμό. Στράφηκαν ενάντια σε αυτή τη θρησκεία που τη θεωρούσαν παράξενη.

Οι Χριστιανοί βρέθηκαν σε δύσκολη θέση. Διάβαζαν την ίδια Αγία Γραφή με τους Ιουδαίους, εκκλησιάζονταν Σάββατο, και στα μάτια των Ρωμαίων ήταν παρακλάδι του Ιουδαϊσμού. Για να αποφύγουν την ταύτιση με τους Ιουδαίους, οι Χριστιανοί άρχισαν να υιοθετούν κάποια από τα επιχειρήματα του αιρετικού Μαρκίωνα και να στρέφονται ενάντια στο Σάββατο.
Κύρια λατρεία των Ρωμαίων ήταν η λατρεία του ηλίου και ημέρα της η Ημέρα του Ηλίου, dies solis στα λατινικά, Sunday στα αγγλικά, Sonntag στα γερμανικά, κλπ. Η πρώτη ημέρα της εβδομάδας, η μετέπειτα Κυριακή. Βολεύτηκε λοιπόν η εκκλησία της Ρώμης σταδιακά να αφήσει το Σάββατο και να πιάσει την Ημέρα του Ηλίου.

3ο Βήμα – Ο «Μέγας» Κωνσταντίνος

Τέταρτος αιώνας μ.Χ. Η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, βαθειά διχασμένη. Μετά από σειρά εμφυλίων πολέμων ο Κωνσταντίνος γίνεται αυτοκράτορας ολόκληρης της αυτοκρατορίας. Οι προκάτοχοί του ήταν μεγάλοι διώκτες του Χριστιανισμού.
Ο Κωνσταντίνος όμως, ως πανέξυπνος πολιτικός που ήταν, καταλαβαίνει ότι αν θέλει να ευημερήσει πρέπει να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ ειδωλολατρών και Χριστιανών, που αποτελούν πλέον σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού.

Νομιμοποιεί τον Χριστιανισμό και τον χρηματοδοτεί πλουσιοπάροχα. Συγκαλεί τη Σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.) για να λυθούν θεολογικές διαφορές στην οποία προΐσταται ο ίδιος με παρούσα την αστυνομία του, για κάθε ενδεχόμενο.

Έχει όμως ένα πρόβλημα. Οι ειδωλολάτρες έχουν ως ημέρα ανάπαυσης την Ημέρα του Ηλίου. Οι Χριστιανοί της Αυτοκρατορίας, με εξαίρεση τη Ρώμη (και ίσως την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου) έχουν το Σάββατο.

Το Διάταγμα του Μιλάνου – 7 Μαρτίου 321 μ.Χ.

Ο Κωνσταντίνος αναλαμβάνει δράση. Πριν ακόμη τη Σύνοδο της Νίκαιας, εκδίδει ένα διάταγμα σχετικά με την ημέρα λατρείας και ανάπαυσης, το 321 μ.Χ.: «Στην σεβάσμια Ημέρα του Ηλίου οι άρχοντες και ο λαός των πόλεων ας αναπαύεται, και όλα τα εργαστήρια ας είναι κλειστά. Στην ύπαιθρο όμως, οι αγρότες μπορούν ελεύθερα και νόμιμα να κάνουν τις δουλειές τους.» Θεσπίζει λοιπόν επίσημα την Ημέρα του Ηλίου ως αργία.

Η Σύνοδος της Λαοδικείας – 364 μ.Χ.

Ο πάπας της Ρώμης και κάποιοι άλλοι υψηλά ιστάμενοι κληρικοί στέκονται με το μέρος του. Στη Σύνοδο της Λαοδικείας, λίγα χρόνια αργότερα, το 364, επισημοποιούν πλέον την διάταξη του Κωνσταντίνου και με εκκλησιαστικό νόμο:

«Οι Χριστιανοί να μην ιουδαϊζουν αναπαύομενοι το Σάββατο, αλλά να εργάζονται αυτή την ημέρα. Αλλά την Ημέρα του Κυρίου, να την τιμούν. Και ως Χριστιανοί, όσο είναι δυνατόν, να μην εργάζονται αυτή την ημέρα. Αν όμως φανεί ότι ιουδαϊζουν θα αποκόπτονται από τον Χριστό.»

Εδώ βλέπουμε τρία πράγματα. Πρώτο, οι ιεράρχες ακολουθούν το παράδειγμα του Κωνσταντίνου θεσπίζοντας, με θρησκευτικό νόμο αυτή τη φορά, την πρώτη ημέρα της εβδομάδας ως αργία. Δεύτερο, και επειδή το «Ημέρα του Ηλίου» που χρησιμοποίησε ο Κωνσταντίνος ήταν άκρα ειδωλολατρικό, την μετονομάζουν σε Ημέρα του Κυρίου, δηλαδή Κυριακή. Έλα όμως που στην Αγία Γραφή Ημέρα του Κυρίου είναι το Σάββατο:

«NA θυμάσαι την ημέρα τού Σαββάτου, για να την αγιάζεις· έξι ημέρες να εργάζεσαι, και να κάνεις όλα τα έργα σου· η ημέρα, όμως, η έβδομη είναι Σάββατο του Κυρίου τού Θεού σου» (Έξοδος 20:8-10). Η 4η Εντολή ξεκαθαρίζει ότι Ημέρα του Κυρίου του Θεού είναι το Σάββατο. Ο Κωνσταντίνος όμως θέσπισε την Ημέρα του Ηλίου και η εκκλησία την μετονόμασε Ημέρα του Κυρίου, δηλαδή Κυριακή.

Τρίτο, όταν η Σύνοδος είπε «Οι Χριστιανοί να μην ιουδαϊζουν» τηρώντας το Σάββατο, τι δείχνει; Ακριβώς ότι οι Χριστιανοί το τηρούσαν! Και για να μεμφθούν αυτή την πρακτική τους ονόμαζαν «ιουδαϊζοντες». Θα το ξανασυναντήσουμε αυτό.

4ο Βήμα: Επιβολή

Το ότι ένα ειδωλολατρικό και ένα εκκλησιαστικό συνέδρια αποφάσισαν να κάνουν μία μέρα αγία αργία δε σημαίνει ότι ισχύει στα μάτια του Θεού. Και οι Χριστιανοί δεν το αποδέχθηκαν. Το αντίθετο. Υπήρχε μεγάλη εναντίωση σε αυτή την εκ των άνω προσπάθεια επιβολής. Περισσότερες λεπτομέρειες σύντομα εδώ.

Για να καμφθεί η αντίσταση χρησιμοποιήθηκαν διάφοροι τρόποι. Αρχικά η παρότρυνση. Επιπλέον η θέσπιση της «Κυριακής» αργίας ως πολιτικού νόμου ώστε όποιος δεν υποτάσσεται να έχει νομικές επιπτώσεις. Η αρχή έγινε με τον Κωνσταντίνο, αλλά αργότερα νομοθετήθηκαν αυστηρότεροι νόμοι.

Απομεινάρια τους παραμένουν σε ισχνή ισχύ ακόμη και σήμερα, με την απαγόρευση λειτουργίας των καταστημάτων τις Κυριακές, απαγόρευση εργασίας, κλπ. Αυτό δεν είναι επίτευγμα του εργατικού κινήματος, όπως νομίζουν κάποιοι συνδικαλιστές, αλλά κατάλοιπο χαλεπών καιρών.

Όταν η παρότρυνση και η νομοθέτηση δεν είχαν το επιθυμητό αποτέλεσμα, άρχισαν οι διωγμοί. Μόνο ο Θεός γνωρίζει τον ακριβή αριθμό των ανθρώπων που διώχθηκαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν, ή και θανατώθηκαν στη διάρκεια του Μεσαίωνα για την πίστη τους και τη μη συμμόρφωσή τους με το θρησκευτικό κατεστημένο. Τα λόγια του Χριστού όταν είπε, «έρχεται, μάλιστα, ώρα, κατά την οποία καθένας που θα σας θανατώσει θα νομίσει ότι προσφέρει λατρεία στον Θεό» (Ιωάννη 16:2), έγιναν πραγματικότητα με σκληρό τρόπο.

Αντιφρονούντες

Παρά τις προσπάθειες επιβολής, πολλοί αντιστάθηκαν όπως είπαμε. Οι Έλληνες Χριστιανοί Ορθόδοξοι συνέχισαν να τηρούν το Σάββατο για αιώνες μετά την απόφαση της Συνόδου της Λαοδικείας. Δύο χαρακτηριστικές αναφορές αρκούν για την ώρα.

Η πρώτη προέρχεται από τον εκχριστιανισμό των Βουλγάρων που ως γνωστόν εκχριστιανίσθηκαν από το Βυζάντιο, και κύρια από τους Θεσσαλονικείς Κύριλλο και Μεθόδιο. Οι Βούλγαροι διδάχθηκαν λοιπόν να αναπαύονται το Σάββατο σε αρμονία με την Αγία Γραφή και την πρακτική των πρώτων Χριστιανών.

Σε κάποια στιγμή, λόγω αντιπαλότητας με το Βυζάντιο, οι Βούλγαροι άρχισαν να φλερτάρουν με την Καθολική εκκλησία και ο τσάρος της Βουλγαρίας ήρθε σε αλληλογραφία με τον πάπα της Ρώμης η οποία υπάρχει και σήμερα.

Γράφει λοιπόν ο πάπας Νικόλας ο Α’ στον τσάρο της Βουλγαρίας ότι η ημέρα ανάπαυσης πρέπει να είναι η «Κυριακή» όχι το Σάββατο. Προσβεβλημένοι οι Έλληνες για αυτή την ανάμιξη, αφόρισαν τον πάπα! Άρα οι Βούλγαροι είχαν διδαχθεί την ανάπαυση του Σαββάτου!

Η δεύτερη αφορά τις σχέσεις Ελλήνων και Λατίνων. Τον 11ο αιώνα παραπονιούνταν οι Λατίνοι για τους Έλληνες ότι «κρατάτε το Σάββατο με τους Ιουδαίους, και την Κυριακή με εμάς» τους Λατίνους δηλαδή (Migne, Patrologia Latina, τόμος 145, σελ. 506). Κατηγορούσαν λοιπόν του Έλληνες ότι ιουδαϊζουν, όπως είχε κάνει νωρίτερα η Σύνοδος της Λαοδικείας!

Ο ιστορικός Neale στο βιβλίο του A History of the Holy Eastern Church,” τόμος 1, σελ. 731, αναφερόμενος στο μεγάλο σχίσμα του 1054 μ.Χ. γράφει: «Η τήρηση του Σαββάτου είναι, όπως γνωρίζουν όλοι, θέμα έντονης διαμάχης ανάμεσα στους Έλληνες και τους Λατίνους».

Σήμερα

Με τους αιώνες κάμφθηκε η αντίσταση των Ελλήνων και των άλλων Χριστιανών και σήμερα σχεδόν όλες οι χριστιανικές εκκλησίες στον κόσμο τηρούν την λεγόμενη «Κυριακή» σε υποταγή στον Κωνσταντίνο και στην Καθολική εκκλησία.

Υπάρχουν όμως και λίγες εξαιρέσεις. Μία από αυτές είναι και αυτή η ιστοσελίδα. Πιστεύουμε ότι η τήρηση του Σαββάτου είναι εξίσου σημαντική σήμερα, όπως ήταν και όταν ο Θεός έπλασε τον κόσμο και έδωσε το Σάββατο στον Αδάμ, ή όταν ο Χριστός περπατούσε στη γη μας και κάθε Σάββατο εκκλησιαζόταν.

Και το παράδοξο; Εμάς τους λίγους που τηρούμε ακόμη το Σάββατο, κάποιοι Ορθόδοξοι μας αποκαλούν Ιουδαίους, όπως ακριβώς έλεγαν οι Λατίνοι τους Ορθοδόξους χίλια χρόνια πριν! Έχει ο καιρός γυρίσματα!

Σε πείσμα όμως των καιρών, εμείς έχουμε αποφασίσει να είμαστε πιστοί στις Δέκα Εντολές του Θεού, και στην πρακτική των πρώτων Χριστιανών που τηρούσαν το Σάββατο ως αγία ημέρα ανάπαυσης και λατρείας.
Εσύ;

Πες μας τη γνώμη σου για αυτό το άρθρο.