Ναός του Σολομώντα – Ιστορική Αναδρομή

Αναπαράσταση από το αγιαστήριο στην έρημο

Όταν σκεφτόμαστε Ιερουσαλήμ ίσως σκεφτόμαστε ναός του Σολομώντα. Ο ναός του Σολομώντα όμως κράτησε σχετικά λίγο διαστημα. Πολύ πριν χτιστεί ο πρώτος ναός ο Θεός είχε δώσει εντολή στον Μωυσή να φτιάξει μία σκηνή, εύκολη στη μεταφορά, που θα λειτουργούσε ως κατοικητήριο του Θεού στη γη. Το έτος; Γύρω στο 1450 π.Χ. Αυτή η σκηνή ονομάστηκε αγιαστήριο, ή Σκηνή του Μαρτυρίου. Το αγιαστήριο ήταν το επίκεντρο της λατρείας του λαού Ισραήλ για περίπου 500 χρόνια. Εκεί λειτουργούσαν οι ιερείς, εκεί γίνονταν οι θυσίες.

Το 970 π.Χ. γίνεται βασιλιάς ο σοφός Σολομών και ένα από τα πρώτα έργα του είναι να χτίσει έναν μεγαλοπρεπή ναό για να αντικαταστήσει το αγιαστήριο. Ο ναός του Σολομώντα, όπως ονομάστηκε το κτίριο, μένει όρθιος μέχρι το 586 π.Χ. οπότε και καταστρέφεται από το βασιλιά της Βαβυλώνας, Ναβουχοδονόσορ. Ο Ναβουχοδονόσορ μεταφέρει αιχμαλώτους πολλούς από τους κατοίκους της Ιερουσαλήμ και της χώρας γενικότερα στη Βαβυλώνα. Μαζί με αυτούς μεταφέρει και τα αντικείμενα που ήταν μέσα στο ναό με εξαίρεση το πολυτιμότερο και σημαντικότερο απ’ όλα, την κιβωτό της διαθήκης, που ο προφήτης Ιερεμίας έκρυψε σε άγνωστο για εμάς σημείο λίγο πριν πέσει η Ιερουσαλήμ.

Το 539 π.Χ. ο βασιλιάς της Περσίας Κύρος, που έχει κατακτήσει τη Βαβυλώνα, δίνει εντολή στους Ιουδαίους, όσοι θέλουν, να επιστρέψουν στην Ιερουσαλήμ. Πολλοί επιστρέφουν. Αρχηγός τους είναι ο Ζοροβάβελ, γόνος της βασιλικής οικογένειας, μακρινός απόγονος του βασιλιά Δαβίδ. Ένα από τα πρώτα τους μελήματα είναι η ανοικοδόμηση του ναού.

Καθώς τίθενται τα θεμέλια πολλοί ξεσπούν σε κλάματα. Οι γηραιότεροι θυμούνται το ναό του Σολομώντα και τα θεμέλια του νέου ναού φαίνονται μικρά και ταπεινά. Ο προφήτης Αγγαίος όμως τους καθησυχάζει. Ο δεύτερος αυτός ναός, αν και φαίνεται ταπεινός, θα είναι ενδοξότερος από τον πρώτο. Όχι εξαιτίας μεγέθους ή πολυτιμότητας, αλλά επειδή σε αυτόν τον δεύτερο, ταπεινότερο ναό, θα έμπαινε ο ίδιος ο Υιός του Θεού, ο Ιησούς Χριστός (Αγγαίος 2:9).

Απεικόνιση από την αψίδα του Τίτου στη Ρώμη που δείχνει αντικείμενα από το ναό στην Ιερουσαλήμ που φέρθηκαν στη Ρώμη όταν καταστράφηκε ο ναός το 70 μ.Χ

Ο Ηρώδης κυβερνά την Ιουδαία από το 37 μέχρι το 4 π.Χ. Δεν είναι όμως καθόλου αγαπητός στους Ιουδαίους. Όχι μόνο επειδή στο χαρακτήρα του είναι ιδιαίτερα βίαιος και σκληρός, αλλά κυρίως επειδή δεν είναι Ιουδαίος. Ή μάλλον είναι αλλά μόνο στο όνομα. Η οικογένεια του Ηρώδη κατάγεται από τη φυλή των Ιδουμαίων, μία φυλή συγγενική προς τους Ιουδαίους, αλλά αλλόθρησκη. Μερικές δεκαετίες πριν τη γέννηση του Ηρώδη, ο Ιωάννης Υρκανός νικά τους Ιδουμαίους σε μάχη και τους αναγκάζει δια της βίας να ασπασθούν τον Ιουδαϊσμό. Αλλά η οικογένεια του Ηρώδη, μόνο κατ’ όνομα γίνονται Ιουδαίοι. Στην πράξη παραμένουν ειδωλολάτρες και ο Ηρώδης χτίζει ουκ ολίγους ναούς σε άλλες θεότητες.

Για να εξευμενίσει κάπως την αντιπάθεια των Ιουδαίων όμως, δίνει πολλά χρήματα για την μεγέθυνση και περαιτέρω διακόσμηση του ναού, που γίνεται πάλι ένα ένδοξο οίκημα (όσον αφορά την εξωτερική του εμφάνιση) και το καμάρι των Ιουδαίων. Δεν κρατά πολύ. Όπως είδαμε, το 70 μ.Χ. καταστρέφεται από τους Ρωμαίους ολοκληρωτικά. Στη θέση του μάλιστα οι Ρωμαίοι χτίζουν ναό στον Δία, ο οποίος όμως με τη σειρά του καταστρέφεται.

Έτος 132 μ.Χ. Ο Σίμων Μπεν Κοσεβά επαναστατεί ενάντια στους Ρωμαίους και για τρία χρόνια τμήματα της Παλαιστίνης έρχονται υπό την κατοχή του, μαζί και η Ιερουσαλήμ. Επιθυμία του να ξαναχτίσει το ναό. Η επανάστασή του όμως καταπνίγεται στο αίμα και το όνειρο του σβήνει.

Έτος 361 μ.Χ. Αυτοκράτορας στην Κωνσταντινούπολη στέφεται ο Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός Αύγουστος, γνωστότερος ως Ιουλιανός ο Αποστάτης. Η αυτοκρατορία έχει σε μεγάλο βαθμό εκχριστιανιστεί, αλλά ο Ιουλιανός είναι ειδωλολάτρης και επιθυμεί να ανατρέψει την κατάσταση. Στρέφεται ενάντια στο Χριστιανισμό και στηρίζει οποιαδήποτε άλλη θρησκεία. Έτσι, το 363 διατάζει την ανοικοδόμηση του ναού στην Ιερουσαλήμ. Καθώς όμως ξεκινούν οι ετοιμασίες για να μπουν τα θεμέλια, σύμφωνα με μαρτυρίες, πύρινες μπάλλες πέφτουν κοντά εκεί που γίνονταν οι εργασίες. Οι εργαζόμενοι το θεωρούν έκφραση της δυσαρέσκειας του Θεού και παρά τις απειλές αρνούνται να συνεχίσουν τις εργασίες. Στις 26 Ιουνίου του 363 ο Ιουλιανός πεθαίνει και η ανοικοδόμηση σταματά πριν καλά καλά ξεκινήσει.

Έτος 614 μ.Χ. Η Ιερουσαλήμ βρίσκεται υπό Βυζαντινή κυριαρχία και οι περισσότεροι κάτοικοι είναι Χριστιανοί. Αλλά ο κίνδυνος ελλοχεύει. Ο βασιλιάς της Περσίας Χοσρόης ο Β’ εξαπολύει επιθέσεις ενάντια στην εξασθενημένη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και προκαλεί μεγάλες καταστροφές. Έπειτα, στρέφει την προσοχή του στην Ιερουσαλήμ. Μαζί του περίπου 20,000 Ιουδαίοι στρατιώτες που έχουν στρατολογηθεί στη Βαβυλώνα με την ελπίδα να «ελευθερώσουν» την Ιερουσαλήμ.

Η πόλη πέφτει. Πολλοί Χριστιανοί σφάζονται και οι Πέρσες τοποθετούν Ιουδαίο κυβερνήτη, τον Νεεμία Μπεν Χουσιέλ, ως αντάλλαγμα της συνεισφοράς των Ιουδαίων στρατιωτών. Επιθυμία του Μπεν Χουσιέλ να ξαναχτίσει το ναό. Οι Χριστιανοί επαναστατούν και ο Μπεν Χουσιέλ θανατώνεται. Οι Πέρσες τοποθετούν κυβερνήτη τον μετέπειτα Πατριάρχη Μοδέστο. Οποιαδήποτε σκέψη για ανοικοδόμηση του ναού σταματά. Η Ιερουσαλήμ επιστρέφει στην κυριαρχία των Βυζαντινών το 628, αλλά πέφτει στα χέρια των Αράβων το 638 και μένει υπό Ισλαμική κατοχή μέχρι τον 20 αιώνα.